Średzki skarb/Środa Treasure

Zain­spi­ro­wa­na bar­dzo cie­ka­wym wykła­dem z kon­ser­wa­cji (do koń­ca nie wiem jaką on nosi nazwę) i opo­wiast­ką nt. pew­ne­go zło­te­go dia­de­mu posta­no­wi­łam wspo­mnieć tutaj kil­ka słów o tajem­ni­czym skar­bie średz­kim, w któ­re­go skład wcho­dzi rze­czo­ny dia­dem. Otóż, jak ujął to pro­wa­dzą­cy, pew­ne­go pięk­ne­go dnia w Śro­dzie Ślą­skiej, w cza­sach, gdy w Pol­sce pano­wał ustrój komu­ni­stycz­ny (lata 80), pano­wie na kopar­kach roz­bie­ra­li sta­ry, czy też przy­go­to­wy­wa­li miej­sce pod nowy budy­nek (nie­istot­ne). Przy roz­be­be­sza­niu piw­ni­cy kopar­ka natra­fi­ła na coś prze­pięk­nie świe­cą­ce­go, więc kopar­ko­wy pan rzekł: “O kur­wa, zło­to”. I tak też było. Zna­le­zio­no bar­dzo dużo monet, biżu­te­rii, a tak­że dia­dem, któ­ry uległ uszko­dze­niu przez nie­for­tun­ną kopar­kę. Nim odpo­wied­nie wła­dze dowie­dzia­ły się o owym zna­le­zi­sku, zosta­ło ono roz­kra­dzio­ne. Ponie­waż żad­ne ape­le władz o odda­nie zna­le­zio­nych przed­mio­tów nie przy­no­si­ły więk­sze­go skut­ku, zor­ga­ni­zo­wa­no ope­ra­cję poszu­ki­waw­czą pod wdzięcz­nym kryp­to­ni­mem Koro­na.

Inspi­red by a very inte­re­sting lec­tu­re on con­se­rva­rion (I’m not sure what it’s full name) and the sto­ry abo­ut a one gol­den dia­dem, I deci­ded to wri­te a few words abo­ut the miste­rio­us Śro­da Tre­asu­re which part is the dia­dem in question. Like the lec­tu­rer said, one beau­ti­ful day in Śro­da Ślą­ska, when the com­mu­nist regi­me ruled in Poland (80s), gen­tle­men in exca­va­tors were demo­li­shing or pre­pa­ring a spot for a new buil­ding (not signi­fi­cant). When a base­ment was demo­li­shed the exca­va­tor hit on some­thing pret­ty shi­ny, so the exca­va­tor-man said: “Oh fuck, gold!”. So It was. They found a lot of coins, jewel­ry and the dia­dem which was dama­ged by the unfor­tu­na­te exca­va­tor. Befo­re appro­pria­te servi­ces were infor­med abo­ut this disco­ve­ry it was sto­len. Becau­se none of the offi­cial appe­als had any effect, the explo­ra­to­ry ope­ra­tion has been orga­ni­sed under the code name Crown.

Jak się oka­za­ło, skarb ten jest bar­dzo cen­ny, bowiem pocho­dzi praw­do­po­dob­nie z prze­ło­mu XIII i XIV wie­ku i nale­żał on do żydow­skie­go ban­kie­ra Moj­że­sza, któ­ry wszyst­kie te kosz­tow­no­ści otrzy­mał od Karo­la IV Luk­sem­bur­skie­go w zastaw za wspar­cie finan­so­we sta­rań o koro­nę cesar­ską. Śro­dę Ślą­ską nawie­dzi­ła epi­de­mia dżu­my, co bar­dzo prze­ra­zi­ło Moj­że­sza, któ­ry uciekł zako­pu­jąc swój skarb w piw­ni­cach swo­je­go domu.

As it tur­ned out the tre­asu­re was real­ly valu­able and pro­ba­bly from 13th or 14th cen­tu­ry. It was a pro­per­ty of Moses, a jewish ban­ker, who rece­ived the­se valu­ables as col­la­te­ral from Char­les IV for sup­por­ting his impe­rial cam­pa­ign. But Śro­da Ślą­ska was haun­ted by black death which real­ly sca­red Moses so he bured the tre­asu­re in the base­ment of his home and left the city.

Dia­dem, jak już wspo­mnia­łam, został uszko­dzo­ny przez kopar­kę. Bra­ko­wa­ło w nim ster­czyn oraz trzech orzeł­ków. Uda­ło się odzy­skać dwa orzeł­ki oraz ster­czy­nę. Ktoś nawet chciał sprze­dać  jed­ne­go za milion zło­tych (na sta­re, czy­li oko­ło 100 tysię­cy zło­tych na dzi­siej­sze), jed­nak muzeum nie chcia­ło go kupić, licząc na to, iż znaj­dą na sprze­da­ją­ce­go coś, co spra­wi, że będzie musiał go oddać za dar­mo. Tak się nie sta­ło. Zacho­wa­ło się go ok. 80%. Nale­ży wspo­mnieć, że dia­dem ten jest ewe­ne­men­tem na ska­lę świa­to­wą. Praw­do­po­dob­nie został wyko­na­ny na zamó­wie­nie sycy­lij­skich Ande­ga­we­nów i tra­fi­ły w XIV wie­ku do Czech dla Blan­ki de Valo­is, żony wspo­mnia­ne­go już Karo­la IV, a po śmier­ci bez­po­śred­nio do niego.

The dia­dem, like I said, has been dama­ged by the exca­va­tor. The­re were mis­sing pinac­les and three eagles. Some­one was even try­ing to sell one of an eagles for 1 mil­lion PLN (today it’s aro­und 100 tho­usand PLN) but the museum would­n’t buy it. They were hoping to get the eagle for free. But this has not hap­pe­ned. Abo­ut 80% of the ori­gi­nal dia­dem has been pre­se­rved. It sho­uld be men­tio­ned that this object is uni­que on a glo­bal sca­le. It was pro­ba­bly made to order of the Spa­nish Ange­vins and went to Blan­che of Valo­is in Czech Repu­blic in 14th cen­tu­ry. Blan­che of Valo­is was the wife of Char­les IV so when she died he rece­ived this diadem.

Pokie­re­szo­wa­ny i nie­kom­plet­ny dia­dem tra­fił do Kra­ko­wa, gdzie duma­no nad tym czy go zre­kon­stru­ować czy wyko­nać tyl­ko kon­ser­wa­cję zacho­waw­czą. Osta­tecz­nie, ze wzglę­du na to, że uległ on znisz­cze­niu przez kopar­kę, a dotrwał do ostat­niej ćwier­ci XX wie­ku nie­na­ru­szo­ny, zde­cy­do­wa­no się, że zosta­nie on zre­kon­stru­owa­ny. Jako, że skła­dał się on z seg­men­tów, pra­ca była łatwiej­sza. Tra­fił on do Muzeum Regio­nal­ne­go w Śro­dzie Śląskiej.

The scar­red and incom­ple­te dia­dem has been sent to Kra­ków whe­re it was deba­ted whe­ther to resto­re it or only pre­se­rve it as it is. At last it was deci­ded due to the fact that it has dama­ged in 20th cen­tu­ry by the exca­va­tor that it’ll be resto­red to its pre­vio­us form. It has made from seg­ments so the work was easier. The dia­dem today is in the regio­nal museum in Śro­da Śląska. 

Poni­żej kil­ka zdjęć roz­kosz­nie pięk­ne­go dia­de­mu i innych ele­men­tów skarbu :)

Below the­re are a few pic­tu­res of the deli­cio­usly beau­ti­ful dia­dem and other ele­ments of the Śro­da Treasure :)

Obec­nie Skarb Średz­ki wysta­wia­ny jest w Muzeum Naro­do­wym we Wro­cła­wiu  i będzie tam do koń­ca grud­nia. Więc jeśli ktoś jest stam­tąd, bądź będzie we Wro­cła­wiu, może się prze­ko­nać na wła­sne oczy jak wyglą­da­ją te pięk­ne złot­ka. A tu jesz­cze zna­la­złam ele­men­ty diademu :)

At the moment the tre­asu­re is loca­ted in Muzeum Naro­do­we in Wro­cław ((The Natio­nal Museum) and it’ll be the­re until the end of Decem­ber. So if some­bo­dy is from Wro­cław or just will be the­re this year, they can see how do the­se beau­ti­ful cra­fts real­ly look. Here I’ve found ele­ments of the diadem.